آيا بناي برج ميلاد لازم بود؟!
دوستی داشتم که مهندس پروژه برج میلاد بود. همیشه راجع به این پروژه موقع ساختش با اب وتاب صحبت میکرد و من هم که حوصله اش رو نداشتم فقط بهش نگاه میکردم و سرمو برای تایید تکون میدادم ولی توی فکر خودم بودم. یه روز دیدمش که خیلی ناراحت بود. ازش پرسیدم که چی شده که شروع کرد به تعریف کردن. گفت:
” امروز یه چیزی پیش اومد که خیلی ناراحتم کرد. یه گروه ژاپنی اومده بودن برای بازدید. حدودا ١۴ یا ١۵ نفر بودن ، هر دونفر با یکی از ما رفتن که از چیزهای مختلف بازدید کنن. من هم با دو نفرشون رفتم و شروع به توضیح دادن کردم . از سه طبقه زیرزمین شروع کردم واینکه حدود ۴۵٠ تا ۵٠٠ میلیون دلار هم هزینه ساخت اون شده به اضافه اینکه ٨ سال هم از موقع شروع تا پایانش طول کشیده و بعد main hall و تجهیزات basement , seismic device ، و بعد سالن اجتماعات رو نشونشون دادم و بعد هم رفتیم توی اسانسور که قسمتهای کلاهک و pinnacle رو بهشون نشون بدم که توی اسانسور یکیشون پرسید از این قسمتshaft چه استفاده ای میشه؟؟؟ من هم نیشخندی زدم و گفتم که خوب معلومه دیگه این قسمت کلاهک ٢۵٠٠٠ تنی رو که بزرگترین کلاهک برج مخابراتی در دنیا هست رو نگه میداره. اون گفت نه منظورم این نیست، یعنی اینکه اینجا مسکونی هست یا اداری ؟؟ من گفتم نه این قسمت خالیه و راه پله و اسانسور و انتقال تجهیزات از اینجاست. اون هم دیگه چیزی نگفت و رسیدیم به بالای برج . خلاصه اونجا هم یه سری چیزها رو نشون دادم و بعد رسیدیم به رستوران گردان . چون هنوز راه نیفتاده بود من رفتم که موتورش رو نشون بدم که یکیشون گفت که این چرا این شکلیه؟؟؟ پیش خودم گفتم که اینها چه جوری اینقدر کم استعدادن!!! رستوران گردان تا حالا ندیدن و بعد هم با افتخار گفتم که این رستوران گردانه و یه عالمه توضیح دادم. خلاصه اون قسمتها که تموم شد اومدیم روی تراس که اون یکی گفت : پس gyroscope اینجا کجاست ؟؟؟ من گفتم که البته جایی براش تعبیه کردیم ولی فعلا در برنامه نیست که اون رو در محل بذاریم … یاروگفت جالبه چون من اون رستوران گردان رو فکر کردم که gyroscope هست… روی تراس که بودیم ژاپنی اولی ازم سوال کرد که این کوهها مال کشور شماست؟؟؟ من هم بادی در غبغب انداختم و گفتم بله تمام اونها مال کشور ماست. گفت ارتفاعشون چقدره ؟؟ گفتم ۴٠٠٠ متر حدودا . گفت چقدر از اینجا فاصله داره ؟؟؟؟ گفتم حدودا ٨ تا ١٠ کیلومتر. گفت تله کابین هم داره؟؟ گفتم بله داره ، میخواین ببرمتون اونجا؟ اسکی هم میتونین بکنین. گفتن نه احتیاجی نیست. اون اولی از من پرسید که شما مسوول پروژه هستین؟؟؟ و من هم که خیلی جو گرفته بودم گفتم بله خودم هستم ( البته نبودم و فقط مسوول یه قسمت کوچیکش بودم) بعد یه چیزی به ژاپنی به هم گفتن و شونه هاشون رو بالا انداختن و به ساعتشون نگاه کردن و گفتن باید بریم برای ناهار. برای ناهار رفتیم و همهشون جمع شدن و من با اون اولیه سر یه میز نشستیم. اولش ساکت بود و هیچی نمیگفت، بعدش یه دفعه رو به من کرد و گفت شما گفتین این برج shaft اش خالیه یعنی استفاده اداری ومسکونی نداره؟؟ گفتم بله برای مخابرات ساخته شده. گفت شما گفتین اون کوهها هم مال شماست و کمتر از ١٠ کیلومتر با اینجافاصله داره؟؟؟؟ گفتم بله مطمئنا. گفت خوب اگه شما مسوول این پروژه بودین چرا این برج رو روی اون کوهها نساختین؟؟؟ گفتم اخه این که خیلی واضحه توی اونشرایط جوی این همه مصالح برای ساختن برج اونجا رو چه جوری ببریم؟؟ گفت خوب من و دوستم هم همینو داشتیم بحث میکردیم شما اصلا احتیاجی به ساختن برج نداشتین یه دکل اونجا میذاشتین . یه دکل مخابرات در ارتفاع ۴٠٠٠ متری بهتر از یه دکل روی یک برج ۴٠٠ متری عمل میکنه. Shaft این برج که خالیه کاری انجام نمیده. گفتم شوخی میکنین، خوب اگه اینطوریه شما چرا خودتون بلندترین برج مخابراتی دنیا رو دارین میسازین(SKY TREE بلندترین برج مخابراتی جهان در توکیو سال٢٠١٢ افتتاح شد ولی اون موقع در حال ساخت بود) ؟؟؟؟؟ گفت توکیو یه شهریه که در کنار اب های ازاده. بلندترین منطقه اون ١٠٠ متر ارتفاع نداره . در ضمن تا ۶۵ کیلومتریش کوه ١٠٠٠ متری هم نیست چه برسه به کوه ۴٠٠٠ متری در فاصله ٩ کیلومتریش. گفتم این همه برج مخابراتی تو دنیا هست… حرفم تموم نشده بود که گفت برج رو که برای رقابت نمیسازن ، برای نیاز میسازن. تمام اونهای دیگه هم از این قاعده مستثنی نیستن. ….. یک کم فکر کردم .. برج مسکو ، تیانشان، تورنتو، کوالالامپور .. راست میگفت!!!! همه اینها در زمینهای flat land ساخته شدن و حتی تا فاصله ده ها یا صد ها کیاومتر اصلا یک تپه ۴٠٠ یا ۵٠٠ متری هم نیست!!!!!!!!
من دیگه جوابی نداشتم بدم فقط گفتم که من مسوول ساخت اینجا نبودم و یه سری پرت وپلا که از قیافه یارو فهمیدم که دیگه نباید ادامه بدم ،،،، هر دو دیگه حرفی نزدیم…. من هم داشتم زمین و زمان رو مقصر میدونستم از اقا محمد خان قاجار که چرا تهران رو وسط کوهها ساخت نه بغل یه پهنه ابی تا ما بتونیم راحت توش برج بسازیم تا کسی که ۵٠٠ میلیون دلار رو هزینه این برج کرد و علاوه بر اون فکر روزی که یک جسم به وزن یک برابر ونیم USSR GEORGE WASHINGTON از ارتفاع ١٠٠٠ پا بخوره وسط بزرگراه همت!!!! و در یک سناریوی بدتر وارد پارک وی بشه و غلت بخوره بره پایین!!!!
از همه بدتر چیزی که ازارم میداد این بود که من دو سال و نیم اینجا کار کردم و بعدش دو سال هم درگیر اینجا بودم ولی اصلا این فکر به مغزم خطور هم نکرده بود و این دوتا در عرض یک ساعت این رو فهمیدن!!! و تازه ما ایرانی ها نمیدونم از کجامون در اوردیم که باهوشیم؟؟؟.
خلاصه اون ناهار کوفتم شد،،،،، و اون هم دیگه هیچی نگفت،،،، ناهارش که تموم شد بلند شد و دستش رو روی شونه من گذاشت و گفت خیلی ازتون عذر می خوام که ناراحتتون کردم ، اصلا منظوری نداشتم،،،، میدونستم که شما مسوول پروژه نیستین چون همون پایین که بودیم بهمون گفتن که ایشون نتونسته بیاد،،،،، مطمئنم اگه شما مسئولش بودین یه جای بهتر برای اون در نظر میگرفتین. اینا رو گفت و دستش رو زد به پشتم و رفت،،،،،،
ژیروسکوپ چیست؟
ژیروسکوپ (Gyroscope) نقش مهمی را در عرصه بازیها در کنسول ها و گوشی های هوشمند ایفا می کند. این فناوری توانسته در گوشی های هوشمند این امکان را فراهم آورد که بدون دسته و دکمه، بازی کرد. در سال 2010 استیو جابز برای اولین بار از این فناوری در آیفون 4 استفاده کرد که یکی از ویژگیهای منحصر به فرد این گوشی محسوب می شد.
ژیروسکوپ چیست؟ و چگونه کار می کند؟
ژیروسکوپ مکانیکی دستگاهی است که متشکل از یک چرخ نخ ریسی به همراه 2 حلقه مدور به عمود بر یکدیگر سوار شده اند. این چرخ نخ ریسی به دور محور خود با صرف نظر از هم ترازی با حلقه بیرونی می چرخد. و حلقه های عمود بر هم با توجه به چرخش چرخ نخ ریسی، گردش می کنند.
با توجه به توضیحاتی که در ویکی پدیا منتشر گردیده این دستگاه بسیار پیشرفته است و قادر به تشخیص حرکت حول محور X، حول محور Y و حول محور Z است. از طرف دیگر این دستگاه به عنوان شتاب سنج نیز کاربرد دارد زیرا این دستگاه قابلیت تشخیص 3 محور خطی برداری از جمله چپ و راست(محور X)، از بالا و پایین(محور Y) و پایین و بالا(محور Z) را دارد اما نمی توان از آن برای اندازه گیری استفاده کرد زیرا چرخش کامل را بعضی زوایا را ندارد.
امروزه مهندسان مکانیک و الکترونیک توانسته اند به کمک تکنولوژی این فناوری که متشکل از یک چرخ نخ ریسی و حلقه است، در یک تراشه جا دهند و آن را به یک سیستم MEMS تبدیل کنند در نتیجه ژیروسکوپ را به یک ساختار ارتعاشی تبدیل کرده اند. این تراشه به این صورت عمل می کنند که با تغییر زاویه دستگاه، سیگنالی را دریافت می کنند و به سنسورها منتقل می کنند و سنسورها نیز پاسخ را به نرم افزار منعکس می کنند که در نتیجه، عملیات چرخش صورت می گیرد.
Gps، شتاب سنج و قطب نما همگی در گوشی های هوشمند امروزی به کار گرفته می شود، نیک بلک، مؤسس شرکت کلاودمید که سازنده سخت افزار و نرم افزارهای نقشه برداری و تشخیص موقعیت در این مورد می گوید: شتاب سنج تعیین می کند که گوشی در کدام جهت حرکت کرده است، اما قادر نیست تشخیص دهد که گوشی حول محور خود به کدام جهت چرخیده است. قطب نما تنها در جهت افقی تشخیص می دهد که وسیله به کدام جهت اشاره دارد، به این معنا که قادر به این که وسیله به سمت بالا یا پایین اشاره دارد نیست.
اگر یک تلفن هوشمند را مانند هواپیما در نظر یگیریم، تلفن هایی که مجهز به قطب نما هستند، قادر به تشخیص انحراف مسیر (تغییر مسیر) هستند اما تکان ها و ارتفاع را فقط ژیروسکوپ تشخیص می دهد.
به عنوان مثال: بازی شبیه سازی پرواز، از همان فناوری ژیروسکوپی که یک خلبان واقعی از آن استفاده می کند، برای در مسیر نگهداشتن هواپیما در آیفون استفاده می کند.
اگر تلفن های هوشمند را مانند هواپیما در نظر بگیریم ,گرچه تلفن های مجهز به قطب نما قادر به تشخیص تغییر مسیر ( انحراف از مسیر ) هستند اما تنها یک ژیروسکوپ می تواند تکان ها و ارتفاع را تشخیص دهد .
امروزه در بسیاری از گوشی های هوشمند از این فناوری هم برای شتاب سنج و هم ژیروسکوپ استفاده می شود که در نتیجه 6 محور برای انجام تغییر زاویه و چرخش وجود دارد که به راحتی تمامی حرکات را تشخیص می دهد. به همین دلیل امروزه بسیاری از کمپانی های تولید نرم افزار و بازی از این فناوری در ساخت اعمال حرکتی بازی یا نرم افزارها استفاده می کنند.
بد نیست بدانید:
- اولین ژیروسکوپ در قرن 19 و بوسیله بانبرگر آلمانی ساخته شد.
- ژیروسکوپ به عنوان بخش یکپارچه سیستم های کنترل و هدایت هواپیما به کار برده می شود.
- اپل تقریبا در تمامی محصولات جدید خود از فناوری ژیروسکوپ استفاده میکند، مانند iPhone4، iPhone 4S، iPod، iPad، iPod Nano، iPod Touch
منابع: Mobile88 - ویکی پدیا انگلیسی
برج میلاد – شاهکار یا فاجعه مهندسی؟؟
برج میلاد که چهارمین بلندترین برج مخابراتی دنیا است ارتفاعی برابر ۴۳۵ متر دارد. ساخت این برج در سال ۱۹۹۷ آغاز شد و یازده سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۸ این برج افتتاح رسمی شد. حال بیایید این برج را که به گفته خیلی ها شاهکار مهندسی ایران و خاورمیانه است را با برج CN تورنتو مقایسه نماییم:
برج میلاد - شاهکار یا فاجعه مهندسی؟
برج سی ان در تورنتو کانادا (CN Tower) :
افتتاح این برج در سال ۱۹۷۶ یعنی ۳۲ سال قبل از برج میلاد بود.
این برج در مدت ۴ سال ساخته و به بهره برداری رسید. ( برج میلاد در مدت ۱۱ سال)
ارتفاع این برج ۵۵۳ متر میباشد یعنی ۱۱۸ متر بلندتر از برج میلاد.
با وجود اینکه برج میلاد در سال ۲۰۰۸ به بهره برداری رسیده است اما معماری ضعیف آن و ظاهر نه چندان دلچسبش باعث میشود در نگاه اول به نظر سازه ای قدیمی بیاید.
برج CN زلزله هایی تا بزرگی ۸٫۵ ریشتر را تحمل کند در حالیکه برج میلاد گفته میشود زلزله هایی تا ۸ ریشتر را تحمل میکند. (همانطور که میدانید هر یک واحد افزایش در مقیاس ریشتر یعنی ۳۲ برابر انرژی بیشتر زلزله!) البته همانطور که میدانید سازه ها بر حسب شتاب زلزله طراحی میشوند و نه مقیاس ریشتر و به اشتباه گفته میشود سازه ای چند ریشتر تحمل میکند اما با این وجود میتوان برداشت کرد برج سی ان در مقابل زلزله از برج میلاد مقاوم تر است. این در حالی است که برج CN در تورنتو ساخته شده است که منطقه زلزله خیزی نبوده و برج میلاد در تهران که یکی از خطرناکترین مناطق از لحاظ شدت و تعداد زلزله به حساب می آید. گفتنی است فاصله گسل شمال تهران با محل احداث برج تنها ۷٫۵ کیلومتر میباشد.
و با این وجود برآورد قیمت تمام شده برج CN حدودا ۶۳ میلیون دلار کانادایی یعنی به ارزش حدودا ۲۴۳ میلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۱۱ و قیمت تمام شده برج میلاد ۵۰۰ میلیارد تومان یعنی چیزی در حدود ۵۰۰ میلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۱۱ است (با احتساب کاهش ارزش پول از سال افتتاح تا سال ۲۰۱۱ برای هر دو مورد). یعنی بیش از دو برابر!
CN TOWER - برج CN
شاید با خودتان بگویید این مقایسه زیاد عادلانه نیست. به هر حال تورنتو جزو شهرهای پیشرفته دنیا به حساب می آید و تهران راه زیادی دارد تا به آن برسد اما باید دقت کرد همانطور که گفته شد برج CN در مدت ۳۲ سال قبل از برج میلاد افتتاح شده است. و البته اگر از تفاوت طراحی دو برج سی ان و برج میلاد در برابر نیروی زلزله بگذریم مسئله دیگری باقی میماند که جای نگرانی را بیش از پیش میکند: ستونها و تیرهای موجود در سازه راس برج میلاد توسط پوشش ضد حریق شرکت کافکو پوشانده شده اند تا در زمان آتشسوزی بتوان تاخیری در از دست دادن مقاومت فولاد مصرفی ایجاد نمود. (همانطور که میدانید سازه های فولادی, همچون سازه راس برج میلاد, اگر در برابر آتش قرار بگیرند به دلیل از دست دادن ناگهانی مقاومت فولاد عملکرد بسیار خطرناکی از خود نشان میدهند و میتواند باعث ریزش ناگهانی سازه شود) حال جالب است بدانید شرکت مذکور مسئولیت پوشش ضد حریق برجهای دوقلوی تجارت جهانی آمریکا را که در فاجعه ۱۱ سپتامبر به دلیل برخورد هواپیما و آتشسوزی به وجود آمده و در نهایت از دست دادن مقاومت المانهای باربر فرو ریختند نیز به عهده داشته است. حال باید پرسید آیا در شرایط مشابه سازه راس برج میلاد میتواند مقاومت کافی در برابر آتشسوزی از خود نشان دهد یا فاجعه ای شبیه به برجهای تجارت جهانی به وقوع خواهد پیوست؟
و در آخر مهمترین نکته درباره ساخت برج میلاد باقی میماند: برج میلاد با مشاوره و زیر نظر شرکت NCK Engineering Canada طراحی و اجرا شده است. یعنی همان شرکتی که برج CN را در تورنتو و در سال ۱۹۷۶ طراحی و اجرا کرد. حال باید پرسید چطور است که با گذشت بیش از ۳۰ سال, بجای آنکه برج میلاد با استفاده از تجارب بدست آمده شرکت مذکور در ساخت برج سی ان و دیگر پروژه های این شرکت, “بهتر” از برج سی ان طراحی و اجرا شود, این موضوع برعکس شده! یعنی آیا این ابرشرکت کانادایی در این ۳۲ سال پسرفت داشته است و یا دلیل دیگری وجود دارد که چنین شده است؟!
در هر صورت تنها راه تهرانیان امیدواری برای این است که زلزله احتمالی (که دوره بازگشت آن نیز فرا رسیده است!) به وقوع نپیوندد در غیر اینصورت عاقبت این ابرشهر در حال توسعه بینهایت نگران کننده خواهد بود. این زلزله میتواند امشب رخ دهد یا شاید حتی تا ۱۰۰ سال دیگر رخ ندهد اما مطمئنا آینده نگری برای چنین موضوعی هیچوقت اشتباه نیست!
محقق: علیرضا راحت
منابع:
کارگاه تخصصی طرحهای برتر فولادی سال ۱۳۸۹ کشور (برگزارکننده: انجمن سازه های فولادی ایران)
فصلنامه انجمن ایرانی مهندسان محاسب ساختمان – شماره ۳ – پاییز ۸۹
ویکیپدیا
وبسایت رسمی برج میلاد
وبسایت یادمان
وبسایت ABOUT دات کام
بروشور مشخصات فنی برج میلاد
وبسایت گردشگری کانادا
نقل و قول: http://civiltect.com/?p=3624