مصرف انرژي در بخش خانگي و تجاري با رشد متوسط 4/7‌درصد در دهه هفتاد و سهم حدود 39‌درصد كه ارزش آن بر اساس قيمت‌هاي جهاني بالغ بر 10ميليارد دلار مي‌شود، بيشترين مصرف را در كشور به خود اختصاص داده است.

بيشترين سهم حامل‌هاي استفاده شده در اين بخش شامل 67‌درصد گاز طبيعي، 23‌درصد فرآورده‌هاي نفتي، 9‌درصد برق و يك‌درصد سوخت‌هاي جامد بوده است.
سهم بالاي بخش ساختمان در مصرف انرژي كشور، بهينه‌سازي مصرف سوخت در اين بخش را بسيار منطقي و ضروري ساخته و رسيدن به آن مستلزم اتخاذ سياست‌ها و برنامه‌ريزي بلندمدت در كشور است.
بدين لحاظ راه‌هاي مختلفي براي بهينه‌سازي مصرف انرژي در ساختمان و اجزاء آن وجود دارد، به عنوان مثال از اصلي‌ترين راه‌هاي كاهش مصرف سوخت در ساختمان را مي‌توان به عايق‌كاري و درزگيري ساختمان اشاره كرد. تجربه نشان مي‌دهد ميزان تلفات حرارتي در زمستان و نفوذ گرما در تابستان در يك خانه معمولي به گونه‌اي است كه در تابستان 25 تا 35‌درصد گرما از طريق سقف، 25 تا 35‌درصد از طريق پنجره‌ها، 5 تا 15‌درصد از طريق شكاف‌ها و 15 تا 25‌درصد به داخل ساختمان نفوذ پيدا مي‌كند. همچنين بررسي ميزان تلفات حرارتي در زمستان در يك ساختمان معمولي نشان مي‌دهد حرارت موجود در ساختمان‌ها 25 تا 35‌درصد از طريق سقف، 15 تا 25‌درصد از طريق ديوارها، 10 تا 20‌درصد از طريق كف و 15 تا 25‌درصد از طريق شكاف‌ها هدر مي‌رود.
خوب است بدانيد در صورت درزگيري مناسب منافذ هوا در ساختمان‌ها مي‌توان هزينه‌هاي گرمايش و سرمايش را تا 20 درصد كاهش داد.

درزبندي ساختمان
نفوذ هواي بيرون به داخل ساختمان يكي از عمده ترين دلايل كاهش آسايش ساكنان است. اين مشكل در همه ساختمان‌ها، چه نوساز و چه قديمي، مي‌تواند وجود داشته باشد و مصرف سوخت را تا 25درصد بالا ببرد.
اما نفوذ هوا چگونه روي مي‌دهد؟
نفوذ هوا به داخل ساختمان در مواقع زير روي مي‌دهد:  هنگامي ‌كه هواي گرم بالا مي‌رود هواي سرد از لاي درزها وارد ساختمان مي‌شود و جاي آن را مي‌گيرد. وجود سقف‌هاي بلند و نورگيرها و نيز باز بودن دودكش شومينه‌ها مي‌تواند اين پديده را تشديد كند.
نيروي باد نيز سبب مي‌شود كه هوا با فشار از لابه لاي درزها وارد ساختمان شود.
از سوي ديگر بخاري‌ها هم با سوزاندن هواي داخل ساختمان و فرستادن آن از راه دودكش به بيرون، موجب مكيده شدن هواي سرد بيرون به داخل ساختمان مي‌شوند.
هواكش‌ها، كانال‌هاي كولر و دريچه‌هاي تهويه هوا كه گاهي در ساختمان‌ها نصب مي‌شوند نيز باعث خروج هواي داخل ساختمان مي‌شوند، سپس جاي آنرا هوايي كه از بيرون مي‌آيد مي‌گيرد.
براي يافتن محل‌هاي نفوذ هوا راه‌هاي گوناگوني وجود دارد، به طور مثال بسياري از درزها را با نگاه كردن مي‌توان يافت. براي اين كار دور تا دور درها و پنجره‌ها را خوب نگاه كنيد و به دنبال درزهايي بگرديد كه نور از ميان آنها پيدا است.

 


هنگامي‌كه باد مي‌آيد خوب گوش كنيد و ببينيد اطراف درها و پنجره‌ها زوزه مي‌كشد يا نه. ببينيد در كنار درها و پنجره‌ها و شومينه، حركت هوا را احساس مي‌كنيد يا نه. وجود چنين حركتي نشاندهنده اين است كه هوا از آن نقطه وارد ساختمان مي‌شود.
به حركت پرده‌ها توجه كنيد.
يك شمع روشن يا يك نوار خيلي باريك كاغذي را به محلي كه به آن شك داريد نزديك كنيد. درصورت لرزش شعله يا نوار كاغذي مطمئن خواهيد شد كه در آن قسمت، هوا به داخل ساختمان نفوذ مي‌كند،  البته در استفاده از شمع خيلي دقت كنيد و آنرا به پرده‌ها يا چيزهاي ديگري كه به آساني شعله ور مي‌شوند نزديك نكنيد.
نفوذ هوا، شمشير دو لبه
درست است كه نفوذ هوا به داخل ساختمان هم هزينه‌ها را بالا مي‌برد و هم آسايش ساكنين را مي‌گيرد، اما مقدار كمي ‌از آن براي ايجاد هواي سالم در داخل ساختمان ضروري است چراكه بايد هواي تازه براي تنفس ساكنين به اندازه كافي وجود داشته باشد و علاوه بر آن آلودگي‌هاي ايجاد شده در داخل ساختمان مانند دود سيگار، دي اكسيد كربن، بخارهاي ايجاد شده در آشپزخانه و ... نيز از محيط زندگي خارج شوند. همچنين تهويه در خنك كردن ساختمان در تابستان نيز اهميت زيادي دارد، زيرا در بسياري از مواقع به ويژه شب‌ها هواي بيرون از هواي داخل خنك‌تر است. بنابر اين راه چاره اين است كه نفوذ هوا به داخل ساختمان را در كنترل خود درآوريم و به هوا فقط در هنگامي‌ كه لازم است اجازه ورود بدهيم. اين كار خيلي ساده است. ابتدا تمام درزها و منافذ غير قابل كنترل را مسدود مي‌كنيم سپس به كمك وسايلي چون هواكش‌هاي قابل كنترل، در‌ها و پنجره‌هاي بازشو هوا را در مواقع لازم تهويه مي‌كنيم.
راه‌هاي جلوگيري از نفوذ هوا
درزگيري درها و پنجره‌ها: فاصله بين در و چارچوب آن بايد كاملا درزبندي شود. در پنجره‌ها نيز درز بين قسمت بازشو و چارچوب بايد گرفته شود.
براي اين كار مي‌توان از درزگير استفاده كرد. درزگيرها در انواع مختلفي توليد مي‌شوند و قيمت آنها معمولا بسيار پايين است. ساده‌ترين نوع اين درزگيرها كه بسيار هم ارزان هستند، از يك لايه ابر كه بر روي يك نوار چسب نصب شده‌اند تشكيل مي‌شوند. عمر اين درزگيرها كوتاه است و بعد از يك يا دو سال بايد تعويض شوند . درزگيرهاي مرغوب‌تري نيز توليد مي‌شوند كه البته قيمت‌شان كمي‌بالاتر است، ولي به مراتب بيشتر عمر مي‌كنند. نكته مشترك در مورد تمام درزگيرها اين است كه همگي در طي مدت عمرشان چندين برابر قيمت خود در مصرف سوخت صرفه‌جويي مي‌كنند. در نتيجه استفاده از آنها بسيار مفيد است.


البته درزگيرها انواع ديگري نيز دارند كه فعلا در كشور ما توليد نمي‌شوند. اين درزگيرها متناسب با محلي كه قرار است نصب شوند اشكال مختلفي دارند. جنس اين درزگيرها مي‌تواند از ابر، پلاستيك يا لاستيك باشد. 
خوب است بدانيد برخي از درزگيرها توسط پيچ به پشت در يا پنجره متصل مي‌شوند.
اين درزگيرها توسط چسبي كه در پشت خود دارند به راحتي دور در يا پنجره نصب مي‌شوند.      
از درزگيرهاي چسبدار نيز فقط در جاهايي مي‌توان استفاده كرد كه سطوح زير چسب صاف باشد و چسب بتواند روي آن بچسبد.
براي گرفتن درزهاي خيلي پهن دور پنجره‌ها يا درها ممكن است به كمك يك نجار يا آهنگر نياز باشد، ولي مطمئن باشيد اين كار به زحمتش مي‌ارزد. درزگيري درها يا پنجره‌هاي كشويي معمولا مشكل‌تر است. براي اين كار درزگيرهايي ساخته شده‌اند كه بر روي چارچوب پيچ مي‌شوند و روي درزها را مي‌پوشانند.
اگر مي‌خواهيد يك پنجره يا در نو بخريد حتما نوعي را انتخاب كنيد كه درزگير توسط خود سازنده روي آن نصب شده باشد.
نصب فنر بر روي درها
اگر درهايي كه به هواي آزاد يا به فضاهاي گرم نشده (مانند راه پله، انبار و پاركينگ) باز مي‌شوند بسته نشوند، به هواي سرد اجازه مي‌دهند كه وارد ساختمان شود و به اين ترتيب مقدار زيادي حرارت را به هدر مي‌دهند. بايد توجه داشت كه هدر رفتن حرارت يعني بالا رفتن هزينه‌ها و افزايش آلودگي محيط‌زيست.
بنابراين مي‌توان از فنرهايي كه به طور خودكار در را مي‌بندند استفاده كرد. اين فنرها با بستن در، مانع از هدر رفتن حرارت مي‌شوند.


پر كردن منافذ و شكاف‌ها
معمولا دور چارچوب درها و پنجره‌ها، كانال‌هاي كولر و اطراف آنها، اطراف پوشش كف خانه (در خانه‌هاي ويلايي)، اطراف لوله‌هاي آب و گاز و فاضلاب، اطراف كولر‌هاي آبي و گازي نصب شده بر روي ديوار يا پنجره، بين ديوارها و اجزاي غير بنايي مانند اجزاي چوبي سقف و ... از جاهايي هستند كه احتمال وجود شكاف و منفذ در آنها خيلي زياد است، بنابراين براي پر كردن اين شكاف‌ها و منفذها مي‌توان از گچ استفاده كرد. در جاهايي كه مستقيما با هواي باز در تماس هستند يا گچ خوب به آنها نمي‌چسبد مي‌توان از درزگيرهاي سيليكوني كه در بازار وجود دارند استفاده كرد. با اين توضيحات بايد توجه داشت كه بهبود روش‌هاي بهينه‌سازي انرژي در ساختمان به ما كمك مي‌كند كاهش قابل ملاحظه هزينه‌هاي انرژي در ساختمان‌ها بدون اينكه آسايش ساكنان كم شود محقق شود.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد