مطالعات مرحله شناخت حوزه آبریز دره رود در سال 1368 آغاز و با تصویب گزارشهای آن پروژه‌های سدسازی این حوزه در سال 1372 مشخص گردید. در تداوم این مطالعات، مطالعات مرحله اول سبلان و اراضی پایاب آن در اوائل سال 1373 و مطالعات مرحله دوم این سد در اواخر سال 1375 توسط مهندسین مشاور آشناب آغاز گردید. عملیات اجرایی سیستم انحراف همزمان با مطالعات مرحله دوم از اوائل سال 1375 شروع شده و تا دی ماه سال 1379 ادامه یافت.

 

عملیات اجرایی اصلی سد از مرداد 1380 توسط قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (مؤسسه عاشورا) شروع و طبق برنامه پیش بینی شده تا پایان سال 1384 به اتمام رسید. بهره‌برداری از این سد در مرداد ماه سالجاری آغازگردیده است.

 

 

  • موقعیت جغرافیایی طرح 

سد سبلان در 55 کیلومتری شمالغربی شهر اردبیل و در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی مشکین شهر واقع شده‌است.

  • اهداف طرح

هدف از احداث سد سبلان ذخیره‌سازی 105 میلیون متر مکعب، تنظیم حدود 115میلیون متر مکعب رواناب رودخانه قره‌سو در محل طرح، آبیاری15 هزار هکتار از اراضی دیم و باغات مشکین شهر در طرفین رودخانه، تامین آب شرب شهر مشکین شهر تا 10 میلیون متر مکعب سالیانه تا افق سال 1405، کنترل سیلاب و ایجاد اشتغال و کاهش مهاجرت بوده‌است.

  •  سیمای کلی طرح

طرح سبلان شامل سه جزء اصلی زیر است:
الف) سد سنگریزه‌ای با هسته رسی به ارتفاع 77 متر از بستر افقی رودخانه قره‌سو و 89 متر از پی، طول تاج 304 متر و عرض تاج 12 متر.
ب) سیستم انتقال از سد تا ابتدای اراضی پایاب شامل چهار رشته تونل به طول 1700 متر و یک رشته سیفون به طول 140 متر و 4 رشته گالری (حدفاصل بین تونل ها) بطول 400 متر.
ج) شبکه آبیاری و زهکشی اراضی پایاب بطول کلی 5/44 کیلومتر شامل دو رشته کانال اصلی در شبکه جنوبی (ساحل چپ) بطول 5/22 کیلومتر و شبکه شمالی (ساحل راست) بطول 22 کیلومتر.

 

  • سایر مشخصات طرح 

سیستم آب بندی: پرده تزریق به عمق حداکثر 90 متر و طول کلی 30.000 متر،
سیستم تخلیه سیلاب: سرریز با مقطع اوجی بطول 40/116 متر با گذردهی 2877 متر مکعب در ثانیه و ضخامت نظیر تیغه آب بر روی سرریز برابر 5 متر،
سیستم آبگیر: برج آبگیر و تونل برداشت آب،
سیستم انحراف آب : 2 رشته تونل به قطرهای 5/4 و 5/5 متر.

  •  خلاصه‌ای از خصوصیات زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی محور و مخزن سد سبلان

بررسی نتایج حاصل از مطالعات زمین شناسی در محدوده محور و ساختگاه سد نشانگر وجود دو واحد آبرفتی و سنگی در آن می‌باشد. ضخامت بخش آبرفتی از 7/4 الی 5/8 متر متغیر بوده و عموماً درشت دانه میباشد. کمبود مواد ریزدانه باعث چسبندگی کم، مقاومت صحرایی پایین و نفوذپذیری بالا و در نتیجه خصوصیات مهندسی نامناسب پی آبرفتی می‌باشد.

قسمت اعظم ساختگاه سد از سازندهای سنگی تشکیل یافته که نتیجه چند سیکل فعالیت آذرین بیرونی بوده که بصورت هم شیب با ضخامت متوسط 25 متر برای هر سیکل به طرف غرب بر روی هم نهشته شده‌اند. در محور سد نیز 3 سیکل آذرین برونزدگی داشته و 2 سیکل دیگر نیز طی عملیات حفاری مشخص گردیده و درآنها از پایین به بالا از درجه مقاومت صحرایی کاسته شده و درجه هوازدگی افزایش می‌یابد. در مجموع لایه‌های آندزی بازالتی محدوده مطالعاتی از خصوصیات فیزیکی خوب ولی نفوذپذیری بالا و لایه‌های اگلومرا و توفیت از خصوصیات فیزیکی مناسب و نفوذپذیری کم برخوردارند.

لازم به ذکر است که با ابزار دقیق نصب شده ماکزیمم نشست هسته سد پس از گذشت 5 ماه از آبگیری سد 112 سانتیمتر و ماکزیمم نشست بدنه سنگریز پس از گذشت 5 ماه از آبگیری آن 92 سانتیمتر بوده است.

از شرکت مهندسان مشاور آشناب، مهندس مشاور طرح سبلان که طراحی و نظارت عالیه اجرای سد را بر عهده داشته‌اند بدلیل ارسال مطالب در مورد سد سبلان تشکر و سپاسگزاری می‌گردد.
منبع : www.igs.ir