«بدرود ای بزرگ‌ترین ماه خدا، و ای روز شادی دوستان خدا، بدرود ای گرامی‌ترین اوقات ما و ای بهترین ماه‌ها در روزها و ساعات، بدرود ای ماهی كه در آن آرزوها نزدیك و كردارهای شایسته پراكنده است. بدرود بر تو، ‌قدر و منزلتت، هنگام بودن بزرگست و زمان فقدانت دردآور، بدرود ای همنشینی كه با تو بودن، دل را فروتن و گناهان را ناچیز می‌كند، بدرود ای یاور ما در جهاد با شیطان...»

دعای وداع ماه رمضان – صحیفه سجادیه

رمضان به پایان رسید، ‌ماهی كه اسمی الهی، فضایی معنوی، شوری عاشقانه و حالتی عارفانه داشت. ماهی كه درهای ملكوت گشوده بود و هر كه در دل تمنایی و در سر هوایی داشت می‌توانست تا عرش صعود كند و با حضرتش به مصاحبت بنشیند. شب‌هایی كه حق بر سراچه قلب بندگان گنهكار فرود می‌آمد و گوش بر نجوای شرمندگی و زمزمه عاشقانه َآنان می سپرد، ایامی كه حضور خدا در همه جا قابل رویت بود و ندای پر محبتش در هر گوشی قابل شنیدن، یادش حلاوتی دیگر داشت، بازگشت به سویش آسان بود، سخن گفتن با حضرتش نشاطی مضاعف و دعا از ساحتش معنویتی بی‌حد داشت.

 سخن از دعاست،‌ و به راستی دعا چیست؟ دعا زبان حال عارفان و سوز گداز دلسوختگان عاشقی است كه آرزوی وصال حق آنان را بی‌تاب نموده و در التهاب جانگداز خویش حیرانشان نموده است. دعا زمزمه دردمندانی است كه او را تنها مرهم دردهایشان می‌دانند و تنها با او سخن از آلامشان می‌گویند،‌دعا ندای بازگشت گنهكارانی است كه جدایی از محبوب آنان را به ستوه آورده و اشتیاق به بازگشت به آغوش پرمهرش ایشان را به ترنم واداشته، دعا فریاد بندگی است، تجسم نیاز است و تجلی دلدادگی است. و سرانجام دعا زیباترین و متعالی‌ترین درجات هستی است آن‌جا كه نیازمندی بر درگاه بی‌نیاز سر تعظیم فرود می‌آورد. عاشقی، معشوق را می‌خواند و دل‌داده‌ای با محبوب سخن می‌راند و این‌چنین است كه دعا روح و معنویت عبادت و عالی‌ترین حالات بنده است نسبت به پروردگارش و كوتاه سخن آن‌كه: «الدعا مخ العباده»

و رمضان ماه دعا، ماه نیایش، ماه مناجات با حق، ماه عشق‌بازی با محبوب بود. شب‌هایش دل‌های مهجور با دوست انس می‌گرفتند، چشم‌های مشتاق در محضرش دریا می‌شدند، دست‌های نیازمند دست‌های او را در بر می‌گرفتند، گوش‌های شنوا صدای لبیكش را بر استغاثه بندگان می‌شنیدند و قلوب پاك از این همه لطف و عظمت بی‌قرار می‌شدند.

رمضان ماهی بود كه می شد با خدا بی‌تكلف‌تر از هر زمان دیگری سخن گفت، می‌شد با او ساده‌تر، صمیمی شد،‌راحت‌تر به سویش بازگشت، ‌بلندتر صدایش را شنید، نزدیكتر در كنارش نشست. و عاشقانه‌تر او را مشاهده كرد. رمضان ماهی بود كه تنها یك دل مشتقاق جواز خدای شدن بود، گناهان كوچك می‌شدند، قساوت‌ها فرومی‌نشستند حجاب‌ها كنار می‌رفتند و نور معنویت ذات حق بر همه می‌تابید. و در یك كلام رمضان ماه دعا بود.


  ای دل اگر نخواندت ره نبری به سوی او                  بی قدمش كجا توان ره ببری به كوی او

     گر نروی به سوی او، راست بگو كجا روی؟         به هر طرف كه بنگری ملك وی است و كوی او